Η μη αλκοολική διήθηση ήπατος (NAFLD) θεωρείται, τελευταία, από τις κυρίαρχες μορφές χρόνιας ηπατικής νόσου παγκοσμίως και αποτελεί πρόβλημα για τον Δυτικό κόσμο¹. Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση που περιλαμβάνει σημαντική συσσώρευση λιπιδίων, ειδικότερα τριγλυκεριδίων στα ηπατοκύτταρα, που οφείλεται σε αυξημένη λιπόλυση και σε απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων, τα οποία τελικά πηγαίνουν και αποθηκεύονται στο ήπαρ. H αυξημένη λιπόλυση είναι συνήθως αποτέλεσμα αντίστασης στην ινσουλίνη, φαινόμενο που παρατηρείται αρκετά στο μεταβολικό σύνδρομο².

Η μη αλκοολική νόσος του ήπατος μπορεί εύκολα να εξελιχθεί σε ίνωση, κίρρωση και πιθανόν ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα^3,4. Η εισροή των λιπιδίων προκαλεί υπεροξείδωση αυτών, δημιουργία τοξικών ελεύθερων ριζών οξυγόνου(ROS) μέσω οξειδωτικής φωσφορυλίωσης στα μιτοχόνδρια, κι έτσι οξειδωτικού stress που εντείνει την ηπατική βλάβη λόγω του ότι προκαλεί δυσλειτουργία στα μιτοχόνδρια και κατά συνέπεια αποθήκευση λιπιδίων στο συκώτι . Στην αντιμετώπιση του οξειδωτικού stress συμβάλλουν τα αντιοξειδωτικά. Όταν οι δραστικές ρίζες οξυγόνου (ROS) και αζώτου(RNS) βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα , υπάρχει κίνδυνος για την υγεία των κυττάρων. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος, ο οργανισμός χρησιμοποιεί μηχανισμούς εξουδετέρωσης του οξειδωτικού stress είτε παράγοντας φυσικά ενδογενώς αντιοξειδωτικές ουσίες είτε χρησιμοποιώντας τα αντιοξειδωτικά που λαμβάνονται από την τροφή⁵.

Ποιες είναι όμως οι αντιοξειδωτικές ουσίες των τροφίμων;
Ομάδες τροφίμων πλούσιες σε αντιοξειδωτικά είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, διάφορα λιπαρά τρόφιμα με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ο καφές, το τσάι, το κρασί, οι ξηροί καρποί.

Τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται σε αυτά είναι τα εξής:

• Πολυφαινόλες: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται ενώσεις όπως, φλαβονοειδή, φλαβόνες, ισοφλαβόνες, ανθοκυανιδίνες. Οι ουσίες αυτές ελέγχουν τη de novo λιπογένεση και καταστρέφουν τις ρίζες οξυγόνου και αζώτου, που είναι υψηλές στην μη αλκοολική διήθηση του ήπατος, καθώς και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις σχετιζόμενες με οξειδωτικό stress⁶. Τρόφιμα πλούσια σε πολυφαινόλες είναι : μούρα, κεράσια, ρόδι, φράουλες, σταφύλια, κρασί, ελαιόλαδο, τσάι, καφές, κακάο.

• Κουερσετίνη: Το αντιοξειδωτικό αυτό προστατεύει από την κυτταρική βλάβη, καταστρέφοντας δραστικές ρίζες και αποτρέποντας τις από το να σχηματίσουν υπεροξείδια. Βρίσκεται σε φυλλώδη πράσινα λαχανικά, μπρόκολο, ντομάτες, μούρα.

• Κουρκουμίνη: Κίτρινη πολυφαινόλη που λαμβάνεται από τον κουρκουμά, φυτό με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Η κουρκουμίνη φαίνεται μέσα από διάφορες μελέτες να προστατεύει τα μιτοχόνδρια από το οξειδωτικό stress⁷.

• Καροτενοειδή: Καταστρέφουν τις δραστικές ρίζες ROS και RNS καιπεριορίζουν την εμφάνιση ηπατικής δυσλειτουργίας μέσω διάφορων μηχανισμών περιορίζοντας την οξειδωτική ζημιά και ενισχύοντας την καλή λειτουργία των ηπατοκυττάρων⁸. Περιλαμβάνουν το α, β καροτένιο , τη λουτείνη, τη ζεαξανθίνη, την κρυπτοξανθίνη και το λυκοπένιο και εντοπίζονται σε πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά όπως: καρότα, βερίκοκα, ροδάκινα, πεπόνι , σπανάκι, ντομάτα, καρπούζι, κόκκινο γκρέιπφρουτ, μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο. Το λυκοπένιο μάλιστα μπορεί να έχει προστατευτική δράση έναντι μορφών καρκίνου, όπως το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα εδώ, και μειώνει την εξέλιξη της ηπατικής στεάτωσης⁹.

• Βιταμίνη Ε, C: Γνωστές βιταμίνες για τη δράση τους κατά του οξειδωτικού stress. Εντοπίζονται σε , πορτοκάλι, μήλο, φράουλες, μάνγκο, εσπεριδοειδή, μούρα, ντομάτες, ταχίνι , ξηροί καρποί, ελαιόλαδο.

• Ρεσβερατρόλη: Ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, που αξίζει να σημειωθεί πως έχει βρεθεί να αυξάνει τον αριθμό των μιτοχονδρίων σε ιστούς που μελετώνται. Επάγει την έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με ρύθμιση μιτοχονδριακής βιογένεσης^10,11. Θα την βρούμε σε σταφύλια, κόκκινο κρασί, μούρα και ξηρούς καρπούς.

• Ανθοκυανίνες: Οι ενώσεις αυτές μπορούν να προστατέψουν τα κύτταρα του ήπατος από την ζημιά που επιφέρει το οξειδωτικό stress και να περιορίσουν την καταστροφή των μιτοχονδρίων. Υπάρχουν σε μπλε μούρα, βατόμουρα, σταφίδες, κόκκινο κρασί , κόκκινα σταφύλια.

Βλέπουμε λοιπόν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των αντιοξειδωτικών για την αντιμετώπιση του οξειδωτικού stress, το οποίο απειλεί την υγεία των κυττάρων μας και προδιαθέτει σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις, όπως και η μη αλκοολική διήθηση ήπατος που αναφέρεται εδώ. Και πώς θα το πετύχουμε αυτό; Μα φυσικά με τη διατροφή! Τρόφιμα αρκετά προσιτά στον καταναλωτή, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, το ελαιόλαδο και το κρασί, ο καφές και το τσάι, περιέχουν πληθώρα αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ουσιών . Ας εντάξουμε,επομένως, τις τροφές αυτές σε μια καθημερινή βάση και ας τους δώσουμε τη σημασία που τους αρμόζει προκειμένου να προλάβουμε ή και να αντιμετωπίσουμε όσο είναι δυνατό διάφορες παθολογικές καταστάσεις.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1) Mikolasevic, I. Milic, S. Turk, Wensveen. Grgic, I. Jakopcic, I. Stimac, D. Wensveen, F. Orlic, L. 2016 ‘Nonalcoholic fatty liver disease – A multisystem disease?’ World J Gastroenterol.

2) Angulo, P. 2002 ‘Nonalcoholic fatty liver disease’. N Engl J Med, 346:1.221.

3) McCullough AJ. 2002 ‘Update on nonalcoholic fatty liver disease.’ J Clin Gastroenterol, 34: 255-262.

4) Bugianesi, E. Leone, N. Vanni, E. Marchesini, G. Brunello, F. Carucci, P. Musso, A. De Paolis, P. Capussotti ,L. Salizzoni, M. Rizzetto, M.2002 ‘Expanding the natural history of nonalcoholic steatohepatitis :from cryptogenic cirrhosis to hepatocellular carcinoma’. Gastroenterology, 123: 134-140.

5) Valko, M. Rhodes, CJ. Moncol, J. Izakovic, M. et al. 2006. ‘Free radicals, metals and antioxidants in oxidative stress-induced cancer’. Mini-review. Chem. Biol. Interact, 160:1–40.

6) Serrano, JC. Cassanye, A. Martín-Gari, M. Granado-Serrano, AB. Portero-Otín, M. Portero-Otín, M. 2016. ‘Effect of dietary bioactive compounds on mitochondrial and metabolic flexibility’. Diseases, 4: 14.

7) Trujillo, J. Granados-Castro, LF. Zazueta, C. Andérica-Romerο, Chirino, YI. Pedraza-Chaverrí, J.2014 ‘ Mitochondria as a target in the therapeutic properties of curcumin’. Arch Pharm (Weinheim) , 347: 873-884.

8) Yilmaz, B. Sahin, K. Bilen, H. Bahcecioglu, IH. Bilir, B. Ashraf, S. Halazun, KJ. Kucuk, O. 2015. ‘Carotenoids and non-alcoholic fatty liver disease’. Hepatobiliary Surg Nutr , 4: 161-171.

9) Bahcecioglu, IH. Kuzu, N. Metin, K. Ozercan, IH. Ustündag, B. Sahin, K. Kucuk, O. 2010. ‘Lycopene prevents development of steatohepatitis in experimental nonalcoholic steatohepatitis model induced by high-fat diet’. Vet Med Int.

10) Lagouge, M. Argmann, C. Gerhart-Hines, Z. Meziane, H. Lerin, C. Daussin, F. Messadeq, N. Milne, J. Lambert, P. Elliott, P. Geny, B. Laakso, M. Puigserver, P. Auwerx, J.2006. ‘Resveratrol improves mitochondrial function and protects against metabolic disease by activating SIRT1 and PGC-1alpha’. Cell 127: 1109-1122.

11) Mercader, J. Palou, A. Bonet, ML.2011. ‘Resveratrol enhances fatty acid oxidation capacity and reduces resistin and Retinol-Binding Protein 4 expression in white adipocytes’. J Nutr Biochem , 22: 828-834.